حجامت در حدیثیکی از سنّت‌های پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله حجامت بوده است و بنا بر روایت، آن حضرت برای درمان هر دردی به حجامت روی می‌آورد. ۱ - حجّام پیامبر (ص)گفته‌اند حجامت پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله بر عهده ابوطیبه (غلام مُحیصه انصاری) و ابوهند (غلام فَرْوة بن عمرو بیاضی) بوده است. [۳]
ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۰۰، بیروت: دارصادر، (بی تا).
۲ - حجامت ائمه (ص)درباره امامان نیز گزارش‌هایی از مداومت بر حجامت [۴]
احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۲۷۱، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
[۵]
احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۲، ص۳۵۸، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳.
و نیز احادیث بسیاری در سفارش به حجامت و مداومت به آن نقل شده است. [۸]
ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۳۴۲، بیروت: دارصادر، (بی تا).
[۹]
مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۵، ص۳۹، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
[۱۰]
مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، ج۷، ص۲۲، بیروت: دارالفکر، (بی تا).
۳ - درمان هر بیماریبر طبق حدیثی، حجامت درمان هر بیماری است [۱۳]
ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، ج۲، ص۴۲۳، بیروت: دارصادر، (بی تا).
و فواید بسیار دارد، از جمله تقویت نور چشم، پاکیزه شدن خون و افزایش حافظه. [۱۵]
سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۱۱، ص۲۴، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
[۱۶]
سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۹۹، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰.
۴ - روزهای مستحب و مکروهدر احادیث درباره روزهای مستحب و اوقات مکروه برای حجامت نیز بحث شده است. مثلاً گفته‌اند که حجامت در روزهای چهارشنبه و جمعه مناسب نیست و در روزهای پنج شنبه و یکشنبه فضیلت دارد [۱۷]
ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۳ـ۱۱۵۴، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
اما بنا بر روایتی، در صورت خواندن آیة الکرسی، در هر زمان می‌توان حجامت کرد. ۵ - آدابنکتههای دیگری که در این باره در روایات آمده، عبارت است از توصیه به حجامت در حال ناشتا (علی الریق) [۲۰]
ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲ـ۱۱۵۳، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
[۲۱]
۴۰۹، محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، ج۴، ص۲۱۱، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، (بی تا).
(رجوع کنید به اصول کافی که امام صادق علیه‌السلام از حجامت در حال ناشتا نهی کرده و این کار را پس از خوردنِ چیزی بهتر دانسته است)؛ موضع حجامت (سر، دو رگ دو سوی گردن، بین دو شانه) [۲۳]
ابن ماجه، سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۱۵۲، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا).
دعاهای خاص حجامت؛ سفارش به غسل پس از حجامت و تأکید بر دفن خون حجامت. [۲۷]
علی بن ابوبکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۵، ص۹۴، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
۶ - آثار نگاشته شدهدر سال‌های اخیر، درباره اهمیت حجامت در احادیث و تطبیق محتوای آن‌ها با یافته های جدید پزشکی، کتاب‌هایی تألیف شده است، که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: الحجامة و الفصد فی الدین و الطب (بیروت ۱۳۸۳ ش/۲۰۰۴)، تألیف جوادکاظم البیرمانی؛ حقیقة الحجامة بعیداً عن الاحادیث الضعیفة (دمشق ۱۳۸۴ ش/ ۲۰۰۵)، تألیف عبدالمجید الاسود؛ قال اهل السماء لخاتم الانبیاء فی لیلة الاسراء مُرْ اُمَّتک بالحجامة یا محمد (جیزه ۱۳۸۰ ش/۲۰۰۱)، تألیف شهاب البدری یاسین؛ موسوعة طب الحِجامة (عمان ۱۳۸۴ ش/ ۲۰۰۵)، تألیف غسان جعفر؛ معجزة القرن العشرین الدواء العجیب الذی... (دمشق ۱۳۷۸ ش/۱۹۹۹)، تألیف محمد امین شیخو؛ النظام الصحّی عند الامام الصادق علیه‌السلام (بیروت ۱۳۸۵ ش/۲۰۰۶)، تألیف ابراهیم کسروان؛ و الحجامة: علمٌ و شفاءٌ (قاهره ۱۳۸۵ ش/۲۰۰۶)، تألیف مِلْفی بن حسن ولیدی شهری. ۷ - فهرست منابع(۲۰) ابن اخوه، کتاب معالم القربة فی احکام الحسبة، چاپ محمد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی مطیعی، مصر ۱۹۷۶. (۲۱) ابن بابویه، کتاب الخصال، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۲ ش. (۲۲) ابن بابویه، معانی الأخبار، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۱ ش. (۲۳) ابن حنبل، مسندالامام احمد بن حنبل، بیروت: دارصادر، (بی تا). (۲۴) ابن سعد، الطبقات الکبیر، (بیروت). (۲۵) ابن قدامه، المغنی، بیروت: دارالکتاب العربی، (بی تا). (۲۶) ابن ماجه، سنن ابن ماجة، چاپ محمدفؤاد عبدالباقی، (قاهره ۱۳۷۳/۱۹۵۴)، چاپ افست (بیروت، بی تا). (۲۷) یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم ۱۳۶۳ـ۱۳۶۷ ش. (۲۸) محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح البخاری، (چاپ محمد ذهنی افندی)، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱. (۲۹) احمد بن محمد برقی، المحاسن، چاپ مهدی رجائی، قم ۱۴۱۳. (۳۰) احمد بن حسین بیهقی، السنن الکبری، بیروت: دارالفکر، (بی تا). (۳۱) محمد بن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، بیروت: دارالمعرفة، (بی تا). (۳۲) حرّ عاملی، وسائل الشیعة. (۳۳) محمد بن ادریس شافعی، اختلاف الحدیث، چاپ محمد احمد عبدالعزیز، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. (۳۴) محمد بن احمد شمس الائمه سرخسی، کتاب المبسوط، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. (۳۵) عبدالرحمان بن نصر شیزری، کتاب نهایةالرتبةفی طلب الحسبة، چاپ سید بازعرینی، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱. (۳۶) سلیمان بن احمد طبرانی، المعجم الکبیر، چاپ حمدی عبدالمجید سلفی، چاپ افست بیروت ۱۴۰۴ـ۱۴۰. (۳۷) محمد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱. (۳۸) کلینی، اصول کافی. (۳۹) مجلسی، بحارالانوار. (۴۰) جعفر بن حسن محقق حلّی، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ صادق شیرازی، (تهران) ۱۴۰۹. (۴۱) مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، بیروت: دارالفکر، (بی تا). (۴۲) الموسوعةالفقهیة، کویت: وزارةالاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۹/۱۹۸۹. (۴۳) محمدحسن بن باقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ علی آخوندی، بیروت ۱۹۸۱. (۴۴) علی بن ابوبکر هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. ۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حجامت»، شماره۵۸۳۰. |